បរិស្ថាន

យោងតាមមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បំផុតនៃអង្គការសហប្រជាជាតិដែលធ្វើការលើបញ្ហានៃការវិវត្តជាវាលលំហ គ្រោះរាំងស្ងួត និងការស្តារដីឡើងវិញ បានឲ្យដឹងថា ​គ្រោះរាំងស្ងួតនៅជុំវិញ ពិភពលោករីកវិសាលភាព ក្លាយជាឃាតករស្ងៀមស្ងាត់ជាមួយនឹង​ការវិវត្តយឺតៗ ហើយ​ក៏គ្មាន​ប្រទេស ណាអាចជៀសផុតបានដែរ។

លទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវតាមដានជីវៈចម្រុះដោយម៉ាស៊ីនថតស្វ័យប្រវត្តិនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ បានបញ្ជាក់ថា ដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់នៅតែជា ជម្រកដ៏សំខាន់សម្រាប់សត្វព្រៃធំៗ និងប្រភេទសត្វកម្រ ដូចជាទន្សោង ខ្ទីង និងស្វាកន្ទុយសជិ តផុតពូជបំផុត ដែលពួកវាមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការថែរក្សាលំនឹងប្រព័ន្ធអេ កូឡូស៊ី នៅក្នុងព្រៃ។

កាលពីថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ប្រទេសនានានៅលើពិភពលោកទាំងមូល បានជួបប្រជុំនៅទីក្រុងរីយ៉ាដ ក្រោម​ការគាំទ្រពីកិច្ចព្រមព្រៀងនៃអង្កការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការរីក​រាលដាលនៃវាលលំហ (CNULCD) និងដើម្បីពិភាក្សាអំពីមធ្យោបាយដើម្បីប្រែក្លាយដីពីធ្លាក់​អន់ថយទៅជាដីមានជីជាតិឡើងវិញ។

យោងតាមការសន្និដ្ឋានរបស់មូលនិធិនៃអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់កុមារ (UNICEF) បាន ឲ្យដឹងថា អនាគតលំបាកកំពុងរងចាំកុមារ​នៅឆ្នាំ២០៥០ នៅក្នុងពិភពលោកមួយដែលមាន​ការ​ផ្លាស់ប្តូរដោយសារវិបត្តិអាកាសធាតុខ្លាំងក្លា ចលនាប្រជាសាស្រ្ត និងអសមភាព​ខាង​បច្ចេក​វិជ្ជា។

ភាគចុងក្រោយនៃការចរចានានាអំពីអាកាសធាតុនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សន្និសីទអន្តរជាតិ​ស្តីអំពីអាកាសធាតុលើកទី២៩ បានបើកធ្វើនៅទីក្រុងបាគូ នៅប្រទេសអាហ្ស៊ែបៃហ្សង់ បន្ទាប់ ពីមួយឆ្នាំ​ដែលត្រូវកត់សម្គាល់ដោយឯកតកម្មនៃការឡើងកម្តៅក្តៅបំផុត និងភាពច្របូក​ច្របល់​​ខាង​អាកាសធាតុ​ជាទូទៅ មានភ្លើងឆេះព្រៃ ទឹកជំនន់ និងខ្យល់ព្យុះអ៊ូរ៉ាហ្គង់ដ៏​បំផ្លិច​បំផ្លាញ ដែល​បាន​វាយប្រហារស្ទើតែនៅគ្រប់តំបន់​នៅលើពិភពលោក។

ការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ទៅកាន់សេតវិមានរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែល​ជា​អ្នកមិនជឿលើរឿងអាកាសធាតុទាល់តែសោះ និងស្រឡាញ់ការប្រើប្រាស់ប្រេង នឹងធ្វើឲ្យ​កត់​សម្គាល់នូវ​របត់ ១៨០ អង្សារ​នៃនយោបាយបរិស្ថាន និងអាកាសធាតុរបស់សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក។ នេះធ្វើឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពិភពលោក ដែលសំដៅទប់ស្កាត់​ការ​ឡើងកម្តៅអាកាសធាតុ​ដែលបណ្តាលមកពីមនុស្ស។

ប្រទេសកម្ពុជា ថ្ងៃទី០១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រុមការងារអភិរក្សសត្វត្រយងនៅកម្ពុជា (CIWG) សូមប្រកាស អំពីការចេញផ្សាយរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០២៣ ដើម្បីអបអរសាទរចំពោះកិច្ចសហការប្រឹងប្រែងលើការអភិរក្សយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រភេទសត្វត្រយងជិតផុតពូជរបស់កម្ពុជាគឺសត្វត្រយងយក្ស (Thaumatibis gigantea) និងសត្វត្រយងចង្កំកស (Pseudibis davisoni) ។ របាយការណ៍នេះបង្ហាញពីការសម្រេចបានសំខាន់ៗដែលបានធ្វើឡើងក្នុងកិច្ចការពារ និងអភិរក្សប្រភេទសត្វដែលជានិមិត្តរូបទាំងពីរនេះក្នុងកំឡុងពេលចាប់ពីថ្ងៃទី1 ខែមករា ដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣។

សត្វក្រៀលគឺជាប្រភេទសត្វដែលកំពុងរងការគំរាមគំហែងក្នុងពិភពលោក។ទិន្នន័យជំរឿននៅឆ្នាំ២០២៣-២០២៤ កម្ពុជាកត់ត្រាបានតែ១៧៨ក្បាលប៉ុណ្ណោះ។បច្ចុប្បន្ននេះក្រុមអភិរក្សសត្វក្រៀលក្រៀលកម្ពុជាបាននិងកំពុងធ្វើការអភិរក្សសត្វក្រៀលដែលមានវត្តមានទូទាំងប្រទេស។

ជាមួយរបាយការណ៍មួយដែលចង្អុលបង្ហាញអំពីការមិនអាចសម្រេចការរីកចម្រើនបានច្រើន រយៈពេល​មួយ​ឆ្នាំមកហើយ អង្គការសហប្រជាជាតិ ព្រមានថា សកម្មភាពអាកាសធាតុរបស់​រដ្ឋ​នានាៗ ត្រូវតែបោះជំហានឲ្យបានវែងទៅមុខ​នៅប៉ុន្មានខែទៀត បើមិនដូច្នេះ សេចក្តី​សង្ឃឹម​​រក្សាការកើនកម្តៅផែនដីនៅក្រោម ១,៥°C នឹងទទួលបរាជ័យឆាប់ៗ”។

សត្វព្រៃចំនួន ១០៨ ប្រភេទ​ថតជាប់ដោយម៉ាស៊ីនថតស្វ័យប្រវត្តិ ​ក្នុងនោះមានសត្វប្រភេទកំពុងរងការគំរាមកំហែងជាសាកល ដូចជា ​សត្វ​ពង្រូល សត្វដំរី​អាស៊ី និង​សត្វឆ្កែព្រៃដែលជា​មំសាសី​ចុង​ក្រោយមួយនៅកម្ពុជាផង។

ភ្លើងឆេះព្រៃបានរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ ជាវិបាក ការបំភាយឧស្ម័នកាបូនិចដោយ​សារ​ភ្លើងឆេះព្រៃ បានកើនឡើង ៦០% នៅអំឡុងឆ្នាំ២០០១-២០២៣។ ការសិក្សាមួយ​ដែល ផ្សព្វផ្សាយ​នៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រវិទ្យាសាស្រ្ត បង្ហាញអំពីវិសាលភាព និងហានិភ័យដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹងការកើនឡើងនូវភ្លើងឆេះព្រៃនេះ។

ក្នុងពេលដែលប្រជាជនកម្ពុជានៅទូទាំងប្រទេស បានរីករាយកម្សាន្តជាមួយពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលកំពុងមានសុខសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍគ្រប់វិស័យ ប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ដឹងនិងចូលរួមក្នុង យុទ្ធការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក បានកាន់តែច្រើនឡើង ដើម្បីកាត់បន្ថយការបំពុលពីប្លាស្ទិក ជួយឱ្យទីក្រុងទីប្រជុំជន កន្លែងកម្សាន្តនានា មានសោភ័ណភាព មានអនាម័យ មានខ្យល់អាកាសល្អ មានផាសុខភាព សម្រាប់ការរស់នៅនិងការប្រកបអាជីវកម្មផ្សេងៗ។

សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីអំពីអាកាសធាតុលើកទី១៦ នៃភាគីនានា​​នៃអង្គការសហប្រជាជាតិ​អំពី​ស្ថានជីវចម្រុះ​​ជីវ​សាស្រ្ត បានប្រមូលផ្តុំអ្នកចូលរួម ១៥០០០នាក់ ប្រមុខរដ្ឋចំនួន ១២រូប រដ្ឋ​មន្រ្តី​បរិស្ថានចំនួន ១០៣ រូប និងអ្នកកាសែតជាង ១០០០នាក់ មកពីទូទាំងពិភពលោក។

ដោយការប្រើប្រាស់សេវាកម្មពីកម្មវិធីផ្កាយរណបអឺរ៉ុប កូពេនីគូស អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ នៃ ការិយាល័យនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវភូមិសាស្រ្ត និងរ៉ែ BRGM អាច​តាមដានចលនាបន្តិចម្តងៗ របស់ឆ្នេរ។ ជិតពាក់កណ្តាលនៃទំនាបឆ្នេរ ដីចុះទាបជាង ១មល ក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលធ្វើឲ្យរឹតតែ​ធ្ងន់​​ធ្ងរ​ដោយសារការកើនកម្រិតនៃកម្ពស់ទឹកសមុទ្រ។

អង្គការសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និងអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច OCDE ព្រមានថា ការបំពុលដោយ​ប្លាស្ទីកនៅក្នុងចរន្តទឹកមានហានិភ័យកើនឡើងពីរដង ពីពេលនេះរហូតដល់ឆ្នាំ២០៦០ ប្រសិន​​បើវិធាន​ការនានាមិនត្រូវបានដាក់ចេញជាបន្ទាន់ទេនោះ។ សម្រាម​ដែលជារឿយៗ ត្រូវបាន​បោះចោល​​ដោយគ្មានការគ្រប់គ្រង បានពូនគរនៅក្នុងស្ទឹងទន្លេមុននឹងបញ្ចប់ផ្លូវរបស់​វា​​​នៅ​ក្នុង​​សមុទ្រ។

ការប្រមូលទុកដាក់សំរាមឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ជាពិសេសសំណល់ប្លាស្ទិក មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យបរិស្ថានស្អាត

រកឃើញផូស៊ីលសរុប៦៧ស្ថានីយ ខណៈអ្នកជំនាញទើបតែរកឃើញស្លឹកឈើកន្លែងថ្មី

លោកអន់តូនីញ៉ូ ហ្គូទែរ៉េស អគ្គលេខាអង្គការសហប្រជាជាតិ បាននិយាយថា ទោះបីមានការ​កើន​កម្តៅក្តៅខ្លាំង ទឹកជំនន់ដ៏កាចសាហាវ និង​មនុស្សរាប់ម៉ឹននាក់បានស្លាប់ដោយសារតែ​គ្រោះរាំង​ស្ងួតដ៏បំផ្លិចបំផ្លាញ។ ទ្វីបអាហ្វ្រិក​ទទួលខុសត្រូវបំភាយឧស្ម័នកាបូនិច​មិនដល់ ៤% ផងនៅលើពិភពលោក។

«សំណង់ជម្រកត្រីសិប្បនិម្មិត»ត្រូវបានដាក់ពង្រាយក្រោមសមុទ្រដើម្បីបង្កើនធនធានជលផល

យោងតាមស្នងការជាន់ខ្ពស់នៃអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ជនភៀសខ្លួន HCR បានឲ្យដឹង ថា គ្រួសារជាច្រើនត្រូវភៀសខ្លួន និងមានមនុស្សផ្លាស់ទី​លំនៅនៅក្នុង ប្រទេសមួយចំនួន​នៃ​ទ្វីប​​អាហ្រ្វិក។ ពួកគេបានប្រឈមមុខនឹងស្ថានភាពមហន្តរាយដោយសារហេតុ​ផលនៃ​ជម្លោះ ពូន​​ផ្តុំ ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងស្ថានភាពទឹកជំនន់ដ៏បំផ្លិចបំផ្លាញនៅ​ពេល​នេះ។ ប្រជាជន​រងគ្រោះត្រូវការជម្រកបន្ទាន់ ចំណីអាហារ ទឹក និងការព្យាបាលវេជ្ជសាស្រ្ត​ភ្លាមៗ។