បរិស្ថាន

ពីពេលនេះរហូតដល់សន្និសីទអន្តរជាតិស្តីអំពីអាកាសធាតុនៅឆ្នាំនេះ នៅប្រទេស ប្រេស៊ីល មាន​ឱកាសល្អជាច្រើនដើម្បីធ្វើឲ្យសម្រេចបាននូវការរីកចម្រើនដ៏មានសារ​សំខាន់​លើ​បញ្ហា​ជាច្រើន​ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងអាកាសធាតុ។

មន្រ្តីអង្គការ USAID មរតកបៃតង កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៥ បានឱ្យដឹងថា អង្គការបស់យើងបានអបអរសាទរ ទិវាសត្វស្លាបជាតិ ឆ្នាំ២០២៥ បានបង្ហាញនូវប្រភេទសត្វស្លាបដ៏ស្រស់ស្អាត ដែលស្ថិតក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ ដែលជាទីជម្រករបស់ពួកវា ។

ទីភ្នាក់ងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិបានពង្រីកការឆ្លើយតបសម្រាប់ប្រទេសវ៉ានូអាទូ បន្ទាប់ ពីមានការរញ្ជួយដីមួយក្នុងកម្រិត ៧,៣ រិចទ័រ។ រញ្ជួយដីបានសម្លាប់មនុស្ស ១២នាក់ និងធ្វើ ឲ្យ​មានអ្នករបួស ២០០នាក់ កាលពីចុងខែធ្នូ។ ការរញ្ជួយដីលើកទី២ ក្នុងកម្រិត ៦,១ រិចទ័រ បាន​​បង្កការលំបាកកាន់តែខ្លាំងឡើងសម្រាប់សហគមន៍ក្នុងតំបន់។

នៅអំឡុងជំនួបការផ្តល់សម្ភាសន៍ជាទៀងទាត់របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុង ហ្ស៉ឺណេវ លោកស្រីបណ្ឌិត ម៉ារីយ៉ា វ៉ាន់ កឺខូវ ដែលជានាយិកាស្តីទី​ទទួលបន្ទុក​គ្រប់គ្រង ជំងឺ ឆ្លង និងការគំរាមកំហែងរោគរាតត្បាត នៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បានថ្លែងថា ៖ “សព្វថ្ងៃនេះ ឈលើមូលដ្ឋានព័ត៌មានដែលយើងមាន យើងប៉ាន់ស្មានថា ហានិភ័យនៃ ការឆ្លង ជាសាធារណៈ នៅខ្សោយទេ”។

ឥឡូវនេះ វាច្បាស់ថា ២០២៤ គឺជាឆ្នាំដំបូង​ដែលសីតុណ្ហភាពឡើងលើសកម្រិតចង់បាន ឲ្យ ឡើងត្រឹម ១,៥°C បើប្រៀបធៀបនឹងយុគសម័យមុនឧស្សាហកម្ម។

នៅថ្ងៃទី១៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ លោក ប្រាក់ ដាវីដ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានធ្វើជាអធិបតី បើកកម្មវិធីប្រកួតចៀរជ័រកៅស៊ូថ្នាក់ជាតិ ប្រចាំឆ្នាំ២០២៤ នៅចម្ការកៅស៊ូជុប ស្ថិតនៅឃុំជុប ស្រុកត្បូងឃ្មុំ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ។

ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ បានឱ្យដឹងថាគិតត្រឹមចុងឆ្នាំ២០២៤ សត្វផ្សោតពណ៌ផ្កាឈូក កើនឡើងដល់៧០ក្បាលនៅសហគមន៍នេសាទព្រែកត្នោត។

កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវ និងអភិវឌ្ឍន៍ជលផល​ទឹកសាបនៃរដ្ឋបាលជលផល សហការជាមួយគម្រោងអច្ឆរិយភាព​ទន្លេ​មេគង្គ បានលែងត្រីរាជមួយចំនួន ៤ក្បាល ចូលទៅក្នុងបឹងធម្មជាតិវិញ។

យោងតាមមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់បំផុតនៃអង្គការសហប្រជាជាតិដែលធ្វើការលើបញ្ហានៃការវិវត្តជាវាលលំហ គ្រោះរាំងស្ងួត និងការស្តារដីឡើងវិញ បានឲ្យដឹងថា ​គ្រោះរាំងស្ងួតនៅជុំវិញ ពិភពលោករីកវិសាលភាព ក្លាយជាឃាតករស្ងៀមស្ងាត់ជាមួយនឹង​ការវិវត្តយឺតៗ ហើយ​ក៏គ្មាន​ប្រទេស ណាអាចជៀសផុតបានដែរ។

លទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវតាមដានជីវៈចម្រុះដោយម៉ាស៊ីនថតស្វ័យប្រវត្តិនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់នៅថ្ងៃទី៥ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៤ បានបញ្ជាក់ថា ដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់នៅតែជា ជម្រកដ៏សំខាន់សម្រាប់សត្វព្រៃធំៗ និងប្រភេទសត្វកម្រ ដូចជាទន្សោង ខ្ទីង និងស្វាកន្ទុយសជិ តផុតពូជបំផុត ដែលពួកវាមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការថែរក្សាលំនឹងប្រព័ន្ធអេ កូឡូស៊ី នៅក្នុងព្រៃ។

កាលពីថ្ងៃទី២ ខែធ្នូ ប្រទេសនានានៅលើពិភពលោកទាំងមូល បានជួបប្រជុំនៅទីក្រុងរីយ៉ាដ ក្រោម​ការគាំទ្រពីកិច្ចព្រមព្រៀងនៃអង្កការសហប្រជាជាតិសម្រាប់ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការរីក​រាលដាលនៃវាលលំហ (CNULCD) និងដើម្បីពិភាក្សាអំពីមធ្យោបាយដើម្បីប្រែក្លាយដីពីធ្លាក់​អន់ថយទៅជាដីមានជីជាតិឡើងវិញ។

យោងតាមការសន្និដ្ឋានរបស់មូលនិធិនៃអង្គការសហប្រជាជាតិសម្រាប់កុមារ (UNICEF) បាន ឲ្យដឹងថា អនាគតលំបាកកំពុងរងចាំកុមារ​នៅឆ្នាំ២០៥០ នៅក្នុងពិភពលោកមួយដែលមាន​ការ​ផ្លាស់ប្តូរដោយសារវិបត្តិអាកាសធាតុខ្លាំងក្លា ចលនាប្រជាសាស្រ្ត និងអសមភាព​ខាង​បច្ចេក​វិជ្ជា។

ភាគចុងក្រោយនៃការចរចានានាអំពីអាកាសធាតុនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ សន្និសីទអន្តរជាតិ​ស្តីអំពីអាកាសធាតុលើកទី២៩ បានបើកធ្វើនៅទីក្រុងបាគូ នៅប្រទេសអាហ្ស៊ែបៃហ្សង់ បន្ទាប់ ពីមួយឆ្នាំ​ដែលត្រូវកត់សម្គាល់ដោយឯកតកម្មនៃការឡើងកម្តៅក្តៅបំផុត និងភាពច្របូក​ច្របល់​​ខាង​អាកាសធាតុ​ជាទូទៅ មានភ្លើងឆេះព្រៃ ទឹកជំនន់ និងខ្យល់ព្យុះអ៊ូរ៉ាហ្គង់ដ៏​បំផ្លិច​បំផ្លាញ ដែល​បាន​វាយប្រហារស្ទើតែនៅគ្រប់តំបន់​នៅលើពិភពលោក។

ការបោះឆ្នោតថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ទៅកាន់សេតវិមានរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែល​ជា​អ្នកមិនជឿលើរឿងអាកាសធាតុទាល់តែសោះ និងស្រឡាញ់ការប្រើប្រាស់ប្រេង នឹងធ្វើឲ្យ​កត់​សម្គាល់នូវ​របត់ ១៨០ អង្សារ​នៃនយោបាយបរិស្ថាន និងអាកាសធាតុរបស់សហរដ្ឋ​អាម៉េរិក។ នេះធ្វើឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពិភពលោក ដែលសំដៅទប់ស្កាត់​ការ​ឡើងកម្តៅអាកាសធាតុ​ដែលបណ្តាលមកពីមនុស្ស។

ប្រទេសកម្ពុជា ថ្ងៃទី០១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ក្រុមការងារអភិរក្សសត្វត្រយងនៅកម្ពុជា (CIWG) សូមប្រកាស អំពីការចេញផ្សាយរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០២៣ ដើម្បីអបអរសាទរចំពោះកិច្ចសហការប្រឹងប្រែងលើការអភិរក្សយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រភេទសត្វត្រយងជិតផុតពូជរបស់កម្ពុជាគឺសត្វត្រយងយក្ស (Thaumatibis gigantea) និងសត្វត្រយងចង្កំកស (Pseudibis davisoni) ។ របាយការណ៍នេះបង្ហាញពីការសម្រេចបានសំខាន់ៗដែលបានធ្វើឡើងក្នុងកិច្ចការពារ និងអភិរក្សប្រភេទសត្វដែលជានិមិត្តរូបទាំងពីរនេះក្នុងកំឡុងពេលចាប់ពីថ្ងៃទី1 ខែមករា ដល់ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣។

សត្វក្រៀលគឺជាប្រភេទសត្វដែលកំពុងរងការគំរាមគំហែងក្នុងពិភពលោក។ទិន្នន័យជំរឿននៅឆ្នាំ២០២៣-២០២៤ កម្ពុជាកត់ត្រាបានតែ១៧៨ក្បាលប៉ុណ្ណោះ។បច្ចុប្បន្ននេះក្រុមអភិរក្សសត្វក្រៀលក្រៀលកម្ពុជាបាននិងកំពុងធ្វើការអភិរក្សសត្វក្រៀលដែលមានវត្តមានទូទាំងប្រទេស។

ជាមួយរបាយការណ៍មួយដែលចង្អុលបង្ហាញអំពីការមិនអាចសម្រេចការរីកចម្រើនបានច្រើន រយៈពេល​មួយ​ឆ្នាំមកហើយ អង្គការសហប្រជាជាតិ ព្រមានថា សកម្មភាពអាកាសធាតុរបស់​រដ្ឋ​នានាៗ ត្រូវតែបោះជំហានឲ្យបានវែងទៅមុខ​នៅប៉ុន្មានខែទៀត បើមិនដូច្នេះ សេចក្តី​សង្ឃឹម​​រក្សាការកើនកម្តៅផែនដីនៅក្រោម ១,៥°C នឹងទទួលបរាជ័យឆាប់ៗ”។

សត្វព្រៃចំនួន ១០៨ ប្រភេទ​ថតជាប់ដោយម៉ាស៊ីនថតស្វ័យប្រវត្តិ ​ក្នុងនោះមានសត្វប្រភេទកំពុងរងការគំរាមកំហែងជាសាកល ដូចជា ​សត្វ​ពង្រូល សត្វដំរី​អាស៊ី និង​សត្វឆ្កែព្រៃដែលជា​មំសាសី​ចុង​ក្រោយមួយនៅកម្ពុជាផង។

ភ្លើងឆេះព្រៃបានរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ ជាវិបាក ការបំភាយឧស្ម័នកាបូនិចដោយ​សារ​ភ្លើងឆេះព្រៃ បានកើនឡើង ៦០% នៅអំឡុងឆ្នាំ២០០១-២០២៣។ ការសិក្សាមួយ​ដែល ផ្សព្វផ្សាយ​នៅក្នុងព្រឹត្តិបត្រវិទ្យាសាស្រ្ត បង្ហាញអំពីវិសាលភាព និងហានិភ័យដែល​ពាក់ព័ន្ធ​នឹងការកើនឡើងនូវភ្លើងឆេះព្រៃនេះ។

ក្នុងពេលដែលប្រជាជនកម្ពុជានៅទូទាំងប្រទេស បានរីករាយកម្សាន្តជាមួយពិធីបុណ្យផ្សេងៗ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលកំពុងមានសុខសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍគ្រប់វិស័យ ប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ដឹងនិងចូលរួមក្នុង យុទ្ធការកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ប្លាស្ទិក បានកាន់តែច្រើនឡើង ដើម្បីកាត់បន្ថយការបំពុលពីប្លាស្ទិក ជួយឱ្យទីក្រុងទីប្រជុំជន កន្លែងកម្សាន្តនានា មានសោភ័ណភាព មានអនាម័យ មានខ្យល់អាកាសល្អ មានផាសុខភាព សម្រាប់ការរស់នៅនិងការប្រកបអាជីវកម្មផ្សេងៗ។