កោះប៉ប្រះទឹកផ្កាថ្មនៃសមុទ្រការ៉ាអ៊ីបថយចុះពាក់កណ្តាលបើគិតចាប់តាំងពី​ឆ្នាំ ១៩៨០

បើយោងតាមរបាយការណ៍នៃបណ្តាញសមុទ្រនៃការតាមដានកោះប៉ប្រះទឹកផ្កាថ្ម នៃដែន​ដី​ហ្គាដឺលូប របស់បារាំង បានឲ្យដឹងថា គម្របផ្កាថ្មរឹងនៅក្នុងតំបន់សមុទ្រការ៉ាអ៊ីបបានថយចុះ ៤៨% នៅរវាងឆ្នាំ១៩៨០ និងឆ្នាំ២០២៤។

យោងតាមរដ្ឋ​បាលដែនដីនេះ បានឲ្យដឹងថា មានអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជាង ២០០ នាក់ មកពី ប្រទេស និងតំបន់ ៤៤ បានចងក្រងទិន្នន័យអំពីទីតាំង ១៤០០០ ទីតាំង នៅរវាងឆ្នាំ១៩៧០ និង​២០២៤ ដើម្បីបានរបាយការណ៍មួយ​ដែលបណ្តាញចាត់ចែងកោះផ្កាថ្ម​សកលយកមក ផ្សព្វផ្សាយ (Global Coral Reef Monitoring Network) នៅខែធ្នូ ឆ្នាំ ២០២៥នេះ។

របាយការណ៍បានចងក្រងនូវតុល្យការមួយដែលមានការប្រកាសអាសន្នសម្រាប់សុខភាព​នៃ​កោះ​ផ្កាថ្មប៉ប្រះទឹកនៃតំបន់ការ៉ាអ៊ីប ដែលតំណាងឲ្យ ៩,៧% នៃកោះផ្កាថ្មប៉ប្រះទឹក នៅលើ ពិភពលោក។

ផ្កាថ្មគឺមានភាពងាយរងគ្រោះណាស់ចំពោះការកើនឡើងនូវសីតុណ្ហភាពនៅក្នុងទឹក។ ហើយ ការកើនឡើងនៃសីតុណ្ហភាពទឹកសមុទ្រនានានៅក្នុងពិភពលោកចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០២៣ គឺ មាន​កម្រិតមិនធ្លាប់មានពីមុន ក្រោមឥទ្ធិពលនៃការកើនកម្តៅអាកាសធាតុ។

មានវិបាកនៃ​ការកើនកម្តៅ និងការឡើងអាស៊ីតនៃសមុទ្រ ដែលបង្កឡើងដោយការបំភាយ​ឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់របស់មនុស្សជាតិ ហើយផ្កាថ្មក៏បានទទួលរងនូវស្រ្តេសពីកម្តៅ។ ដោយសារ​ព្រឹត្តិការណ៍​នេះ ផ្កាថ្ម​ក៏បាត់បង់ ហ្ស៉ូអូសង់ថេល ដែលជាសារាយ​ដែលរស់នៅពឹងពាក់​គ្នា​ជាមួយ​ផ្កាថ្ម និងផ្តល់ចំណីដល់ផ្កាថ្មដែលពួកវាត្រូវការដែរ។

ដោយសារការបាត់បង់សារាយអស់ទាំងនេះ ផ្កាថ្មក៏ចាប់ផ្តើមបាត់បង់ពណ៌ និងចំណីអាហារ និង​ប្រែក្លាយជាទន់ខ្សោយ ងាយរងគ្រោះទៅនឹងជំងឺ និងសេចក្តីស្លាប់។

របាយការណ៍ បញ្ជាក់ថា ភាគជាច្រើននៃសេចក្តីស្លាប់ដែលមានជាបន្តបន្ទាប់សម្រាប់ផ្កាថ្ម​បាន​នាំ​ទៅដល់​ការធ្លាក់ចុះ​ជាសកលនៃកោះផ្កាថ្មប៉ប្រះទឹក។ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ ពួកវាថយចុះអស់ ៩%។ នៅ​​ឆ្នាំ​២០០៥ ថយចុះ ១៧,៥% និងនៅឆ្នាំ២០២៣ ថយចុះ ១៦,៩% ដោយសារតែហេតុ​ផល​នៃ​ភាគ​ជា​បន្តបន្ទាប់នៃការឡើងសរបស់ផ្កាថ្មដែលមិនធ្លាប់មានពីមុ​ន​ដោយសារការ​ស្រ្តេសពីកម្តៅ ព្រម​ទាំង​ជំងឺផ្កាថ្មផង។

ប្រភពដដែលរៀបរាប់ថា ៖ “សីតុណ្ហភាពមធ្យមនៅផ្ទៃលើសមុទ្រ​នៅក្នុងតំបន់ផ្កាថ្មនៃកោះ​ការ៉ាអ៊ីប បានកើនឡើង ១,០៧ °C នៅរវាងឆ្នាំ១៩៨៥ និង ២០២៤ ក្រោមឥទ្ធិពលនៃការប្រែ​ប្រួល​អាកាសធាតុ។ នេះគឺពាក់ព័ន្ធនឹងចង្វាក់នៃការកើនកម្តៅ ០,២៧°C ក្នុងមួយទសវត្ស។”

នៅ​ឆ្នាំ២០២៣ សីតុណ្ហភាពនៃសមុទ្រ​នៅក្នុងតំបន់បានឡើងហួស ៣០ °C រយៈពេល​ជាច្រើន​សប្តាហ៍។

យោងតាមអ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត បានឲ្យដឹងថា បន្ថែមពីលើការកើនកម្តៅ ក៏មានការធ្លាក់ថយចុះ​នៃ​ពូជ​សត្វស៊ីរុក្ខជាតិសមុទ្រដូចជាពួកត្រីសេក ឬម្កុជសមុទ្រ ព្រមទាំងការកើនឡើង​នូវ​ការ​តាំង​ទី​លំនៅ​របស់ប្រជាជននៅលើច្រាំងសមុទ្រដោយមានមនុស្ស ១៣លាននាក់បន្ថែម ដែលស្ថិត​នៅ​មិន​ដល់ ២០ គម ផង ពីកោះប៉ប្រះទឹកផ្កាថ្មនៅរវាងឆ្នាំ២០០០ និង ២០២០។

នៅក្នុងតំបន់ត្រូពិក កោះប៉ប្រះទឹកផ្កាថ្មផ្តល់គុណប្រយោជន៍ក្នុងកម្រិតជាច្រើន ៖ ពួកវា​ធានា​នូវ​ធនធានសម្រាប់ការនេសាទតាមឆ្នេរ និងសិប្បកម្ម ផ្តល់លក្ខណៈអនុគ្រោះដល់ទេសចរណ៍ ហើយ​ជាពិសេស គឺតួនាទីរបស់កោះប៉ប្រះទឹក​ផ្កាថ្មក្នុងការការពារឆ្នេរប្រឆាំងនឹងបាតុភូត​រលក​មួយ​ចំនួន។