អធិរាជអាកបា រាជានៃយុគសម័យកាលរុងរឿងដល់កំពូលនៃចក្រភព​មូហ្គហូល

ចាឡាលូឌីន ម៉ូហាម៉េដ អាកបា ប្រសូតនៅទីក្រុងអាម៉ាកកូត នៅថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា នៅឆ្នាំ ១៥៤២។ ព្រះអង្គគឺជាអធិរាជនៃចក្រភពមូហ្គហូល ជាទឹកដីឥណ្ឌាសព្វថ្ងៃ។

រាជ្យរបស់ព្រះរាជា អាកបា គឺជាសម័យការរុងរឿងដល់កំពូលនៃចក្រភពមូហ្គហូល។ រាជ្យ​របស់​ព្រះអង្គ ក៏ត្រូវបានកត់សម្គាល់ដោយកំណែទម្រង់រដ្ឋបាលដ៏សំខាន់ និងការអត់​ឱន​ខាង​សាសនា ដែលអាចពង្រឹងឯកភាពជាតិនៃចក្រភពរបស់ព្រះអង្គ។ ការចូលរួមវិភាគ​ទាន​របស់​ព្រះ​​អង្គអាកបា​សម្រាប់​សិល្បះ និងស្ថាបត្យកម្ម ធ្វើឲ្យវប្បធម៌​មូហ្គហូល​ជះ​ពន្លឺ​ជញ្ជែង​ជញ្ជាច​នៅ​ពេល​តំបន់​អាស៊ី​ខាងត្បូង។

ព្រះរាជាអាកបា បង្ហាញឲ្យឃើញនូវទេព្យកោសល្យរដ្ឋបាលដ៏ធំធេង និងបន្តការងារ​នៃការ​រៀបចំ​ចក្រភព។ ព្រះអង្គបែងចែកចក្រភពជា ១៥ខេត្ត ដោយខេត្តមួយៗ មានអភិបាលយោធា និងអភិបាលស៊ីវិល ដែលគ្រប់គ្រងថវិកា។ ព្រះរាជាអាកបា ស្ថាបនា​ពន្ធដារលើដីកសិកម្ម​ដោយ​ពាក់ពន្ធ​នឹងការដកយកមួយភាគបីនៃតម្លៃទិន្នផល​ដែលប្រមូលបាន។ ក្នុងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គអាកបា ក៏មានការអត់ឱនចំពោះសាសនា។ នៅឆ្នាំ១៥៦៣ ពន្ធដារត្រូវ​បាន​​លើកលែង​នៅលើដីឥស្លាម​សម្រាប់ប្រជាជនមិនមែនកាន់សាសនាឥស្លាម និងលើកលែង​ពន្ធ​លើ​បូជនីយ​ទេសចរណ៍​ផងដែរ។ ព្រះរាជាអាកបា រៀបអភិសេកនឹងម្ចាស់ក្សត្រីហិនឌូ ព្រះ​នាង​​ជូដហាបៃ។ ព្រះអង្គទទួលជនជាតិហិនឌូឲ្យចូលក្នុងរដ្ឋបាលរាជ្យការរបស់ព្រះអង្គ និង​កង​​ទាហាន​​ផង​ដែរ។

ចាប់ពីឆ្នាំ១៥៦១ ព្រះរាជាអាកបាធ្វើកំណែទម្រង់ចក្រភពយ៉ាងខ្លាំងក្លា។  ព្រះរាជាអាកបាដ​ដក​ពន្ធដារ​ផ្ទាល់ពីមន្រ្តីធំៗនៃចក្រភព។ នៅពីមុខការបះបោរដ៏ធំ​តាមរយៈការធ្វើកំណែទម្រង់ ព្រះ​រាជា​​អាកបា ត្រូវដកថយច្បាប់វិញនៅទសវត្សឆ្នាំ១៥៨០។

តាមរយៈការបើកចំហរសម្រាប់បញ្ញាជនដើម្បីជួយកសាងជាតិ និង​សាសនា ព្រះរាជាអាកបាក៏​បាន​​អញ្ជើញ​​អ្នកតំណាង​សាសនាពិភាក្សានៅពីមុខព្រះអង្គផ្ទាល់អំពីបញ្ហាសាសនា។ នៅ​អំឡុង​​ពេល​​នោះ ក្រុមជេស្វីត គ្រីស្តសាសនា ព័រទុយហ្គាល់ ក៏ត្រូវអញ្ជើញឲ្យចូលរួមផងដែរ។  តាមរយៈការ​ពិភាក្សា និង​​ការ​សិក្សាស្រាវជ្រាវ នៅឆ្នាំ១៥៨១ ព្រះអង្គទាញបានសាសនាមួយ ដែលហៅថា ឌីន អ៊ី អ៊ីឡាហ៊ី សាសនានៃពន្លឺ។ នេះគឺជាមនោគមន៍វិជ្ជាសាសនាដែលព្រះរាជា​អាកបា​ធ្វើ​សំយោគ ដោយ​ខ្ចីទ្រឹស្តីពី​សាសនា​ឥស្លាម គ្រិស្ត និងសាសនាជេល។ ធ្វើដូច្នេះ ព្រះរាជា​អាកបា មាន​សង្ឃឹមថា សាសនាថ្មីនេះ នឹងក្លាយជាកត្តាមួយដែលជួយ​បង្រួប​​បង្រួម​ចក្រភ​ព​​របស់​ព្រះអង្គ។ ជាថ្មី ព្រះរាជាអាកបា អនុញ្ញាតឲ្យមានការសាងសង់​ប្រាសាទ​ហ៊ិនឌូ និង​ហាម​ឃាត់​ពិ​ធីសាទី ដែល​ជាពិធីកំណត់ឲ្យស្រ្តីម៉េម៉ាយធ្វើអត្តឃាត។

ព្រះរាជាអាកបា បានធ្វើកំណែងទម្រង់រដ្ឋបាលជាច្រើន និងចាត់វិធានការដើម្បីជួយដល់ក្រុម​ប្រជាកសិករ។ ក៏ប៉ុន្តែ​រាធធានី ហ្វ៉ាតេពៀ ស៊ីគ្រី ត្រូវបានបោះបង់ចោល​ដោយសារការ​ខ្វះ​ខាត​ទឹក​​នៅឆ្នាំ១៥៨៦។ ព្រះរាជាអាកបា បានទៅតាំងរាជធានី​នៅឡាហ័រវិញ សព្វថ្ងៃស្ថិតនៅក្នុង​ប្រទេសប៉ាគីស្ថាន។

ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនៃរាជ្យរបស់ព្រះរាជាអាកបា ត្រូវបានកត់សម្គាល់ដោយការបះបោរដែល​មានកាន់​តែ​ញឹកញាប់​​ពីបុត្ររបស់ព្រះអង្គ សាលីម ដែលជាអនាគតអធិរាជ ចាហានហ្គៀវ។ ព្រះ​រាជាអាកបា បានសោយទីវង្គតនៅទីក្រុងអាហ្គ្រ៉ា នៅថ្ងៃទី២៧ ខែតុលា ឆ្នាំ១៦០៥។

ចក្រភពមូហ្គហូល ត្រូវបានស្ថាបនាឡើងនៅឆ្នាំ១៥២៦ សព្វថ្ងៃជាប្រទេសឥណ្ឌា ដោយព្រះ​រាជាបាបៀ ដែលជាជំនាន់ក្រោយនៃញាតិរបស់អធិរាជម៉ុងហ្គោល ហ្សង់ហ្ស៊ីស ខាន់។ ព្រះ​រាជា​បាបៀ បានវាយស្តេចអ៊ីប្រាហ៊ីម ដែលជាស៊ុលតង់ចុងក្រោយនៃរាជាណាចក្រដេលលី ឲ្យបរាជ័យ។