ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌជាពិធីបុណ្យធំទី២របស់ប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃ ណីជាតិ។ ពិធីបុណ្យមួយនេះ មានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ គ្រប់ស្រទាប់វណ្ណៈ គ្រប់សម័យកាល។
ទាក់ទងពិធីបុណ្យនេះដែរ នៅតែមានការយល់ខុសមួយចំនួនលើបុព្វការីជន តែតាមអត្ថន័យពិតប្រាកដនៃពិធីបុណ្យមួយនេះ ជាការរួមសាមគ្គីគ្នារវាងខ្មែរ និងខ្មែរ ជាការជួបជុំគ្នា និងការផ្គត់ផ្គង់ទៅកាន់ព្រះសង្ឃ ជាជាងការបង្អាប់ដូនតាថាធ្លាក់ទៅកាន់នរក ប្រែតជាដើម។
ព្រះភិក្ខុ អន អុល គ្រូសូត្រឆ្វេងវត្តវិមានតេជៈ ហៅវត្តស្រះចក មានថេរដិកាថា ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះ មានប្រវត្តិកំណើតទាំងពីសម័យអង្គរ ដែលឃើញមានចារនៅលើផ្ទាំងប្រាសាទ ហើយនៅក្នុងក្បួនឯកសារមួយចំនួន ក៏បានលើកឡើង ប៉ុន្តែបាត់បង់នៅក្រោយពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាជួបប្រទេះនូវសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង។
ព្រះភិក្ខុ អន អុល បន្តថា ៖«ចម្បាំងជាមួយប្រទេសជិតខាងទៅក៏មិនបានប្រារព្ធពិធីអ៊ីចឹងទៅ រវល់តែឃុំគ្រងកូនចៅអោយបានល្អអ៊ីចឹងទៅ និងបានទប់ជាសត្រូវអ៊ីចឹងទៅក៏កម្មវិធីមួយចំនួនក៏ត្រូវបាត់បង់អ៊ីចឹងទៅ។ មកដល់សម័យព្រះបាទអង្គឌួង ឆ្នាំ១៨៤៣នេះក៏បានចាប់ផ្តើមប្រារព្ធឡើងវិញ យើងធើ្វតមកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ»។
តាមរយៈបុណ្យនេះ មនុស្ស ដែលមកពីគ្រប់និន្នាការ និង ពីគ្រប់ជីវភាព មកជួបជុំគ្នានៅទីវត្តជាមួយគ្នា បរិច្ចាគទានជាមួយគ្នា សាងក្តីល្អជាមួយគ្នា សមាទានសីលជាមួយគ្នា បរិភោគអាហារជាមួយគ្នា ចែករំលែកគំនិតយោបល់ និងរកដំណោះស្រាយជាមួយគ្នា ចំពោះបញ្ហាទាំងឡាយណាដែលគេមិនចុះសម្រុងគ្នានៅក្នុងជីវិត និងតួនាទី ការងារប្រចាំថ្ងៃ នៃបុគ្គល និងបុគ្គលគ្រួសារ និងគ្រួសារ ឬ សហគមន៍មួយ និងសហគមន៍ផ្សេងៗដោយមានចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យអាចារ្យ គណៈកម្មការ ឬព្រះសង្ឃ ជាអ្នកសំរបសំរួលដោយយកធម៌ និងវិន័យរបស់ព្រះពុទ្ធ ជាខ្នាតរង្វាស់ក្នុងការវិនិច្ឆ័យ ព្រោះហេតុនេះ ទើបបុណ្យនេះត្រូវបានកំណត់ពេល វេលាជាក់លាក់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេសធ្វើក្នុងរយៈពេល ដូចគ្នា ប្លែកពីបុណ្យផ្សេងៗមួយចំនួនដូចជាបុណ្យបំបួសកុលបុត្រជាដើមដែលគេ អាចធ្វើនៅពេលណាក៏បាន។
ព្រះភិក្ខុ អន អុល មានថេរដិកាបន្តថា ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌនេះ កើតឡើងក្នុងបុព្វហេតុធំៗចំនួន៣ ដែលដូនតាខ្មែរ បានបង្កើតឡើង ដើម្បីជាការរួបរួមសាមគ្គីគ្នានិងគ្នា ការជួបជុំញាតិមិត្ត ក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្តិ និងជាការផ្គត់ផ្គង់ចង្ហាន់ និងគ្រឿងប្រដាប់ផ្សេងៗចំពោះព្រះសង្ឃពុទ្ធសាសនា ដែលកំពុងគង់ចាំព្រះវស្សា។
ព្រះភិក្ខុ អន អុល បានបន្តថា «យើងធ្វើឡើង ដើម្បីជាការរួបរួមសាមគ្គីគ្នា រវាងព្រះសង្ឃក៏ដូចជាពុទ្ធបរិស័ទ ព្រោះបើមិនមានឱកាសពិធីបុណ្យធំៗនេះទេ បរិស័ទមិនមានពេលទេ ដោយសារតែពួកគាត់រវល់ណាស់ ។ បរិស័ទមមាញឹកនឹងការងារ អាជីពពាក់ព័ន្ធទៅនិងមុខជំនួញ លក់ចេញទិញចូល ខ្លះទៅធ្វើការរកស៊ី តាមបណ្តាខេត្តស្រុកនានា»។
ព្រះភិក្ខុ អង្គនេះ បានមានថេរដិកាបន្ថែមថា ការធ្វើពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌចំនួន១៤ថ្ងៃ និងពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌសរុប១៥ថ្ងៃនេះ ក៏ជាការជួបជុំប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រុមគ្រួសារឪពុកម្តាយ កូនចៅនៅក្នុងវង្សត្រកូលដែលបានបែកចេញទៅធ្វើការរកស៊ី ទទួលទាន ឬប្រកបកិច្ចការងារផ្សេងៗជាច្រើន និងបន្ថែមលើនេះ ក៏ជាការផ្គត់ផ្គង់ព្រះសង្ឃដែលគង់ចាំព្រះវស្សារយៈពេលបីខែកន្លងមក ដែលមិនអាចនិមន្តទៅកាន់ទីកន្លែងណាបាននោះទេ។
ចំណែកលោក សឹង គា ម្ចាស់ផ្ទះជ័យភូមិ និងជាអ្នកជំនាញអរិយធម៌ខ្មែរ បានអោយដឹងថា «ពិធីបុណ្យខ្មែរនេះគឺជាការណាត់ជួប បុណ្យចូលឆ្នាំក្តី បុណ្យមហាជនក្តី ជាពេលវេលាណាត់ជួបគ្នា បងប្អូនដែលទៅធ្វើការរកស៊ីឆ្ងាយៗ លោកបានមកជួបជុំគ្នា ហើយអ្នកណាដែលមានពេលវេលា មិនសូវបានជួបជុំគ្នា ក៏បានជួបពេលហ្នឹង អ្នកណាដែលតមមាត់តមករ មិនសូវមានការចុះសម្រុងគ្នា ឬក៏បាក់បែកគ្នាធ្វើអោយល្អក់កករនៅក្នុងគ្រួសារមិនសូវនិយាយស្តី។ ពេលហ្នឹងគឺបានមកជួបជុំគ្នាហើយ»។
លោក សឹង គា បន្ថែមថា ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌនេះ ក៏ជាឱកាសសម្រាប់យុវជន និងយុវនារី អាចមានសម្ព័នភាពបុរសស្រ្តីខ្មែរ ដែលជាឱកាសមួយសម្រាប់ការបានជួបជុំគ្នា បានមើលភក្ត្រគ្នានៅពេលបានទៅធ្វើបុណ្យទានជាមួយក្រុមគ្រួសារចាស់ទុំ ព្រឹទ្ធចារ្យ ហើយក៏អាចនឹងឈានទៅដល់ការរៀបចំអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅពេលខាងមុខ បន្ទាប់ពីបានជួបគ្នានៅក្នុងពិធីបុណ្យ។
លោក សឹង គា បន្ថែមថា ៖«ប្រុសតែងខ្លួនស្អាតបាត ហើយស្រ្តីក៏តែងតួរស្អាតបាត។ អ៊ីចឹងមើលឃើញគ្នាចំណាំគ្នា ឥចឹងទៅចូលដណ្ដឹង។ អោយពេលខែហ្នឹង ខ្មែរយើងលឺថា វស្សា ហើយនៅពេលចេញវស្សា ក៏លឺពាក្យភ្ជាប់នេះ ភ្ជាប់នោះហើយ ព្រោះថ្ងៃភ្ជុំបានទៅឃើញគ្នាពេលភ្ជុំហើយ។ ចំណាំនាងហ្នឹងកូនអ្នកណា ឥចឹងទៅក៏ឃើញស្អាតស្អំពេលហ្នឹងហើយ ខាងប្រុស ក៏ឃើញគួចចិត្តហើយ ក៏ចូលដណ្តឹងហើយ ចេញវស្សាចូលដណ្ដឹងហើយ ដែលខ្មែរយើងថា វស្សាលឺពាក្យ មាឃលឺការ»។
លោក សឹង គា ថា ដូនតាខ្មែរជាមនុស្សមានចំណេះ ដែលប្រមើរមើលឃើញពីការមមាញឹកខ្លាំងក្នុងជំនួញ រកស៊ីទទួលទាន ការប្រកបការងារជាដើម ដែលជាហេតុធ្វើអោយមានភាពរវល់មិនសូវជាបានជួបជុំគ្នា ទាំងឪពុកម្តាយ ជីដូនជីតា កូនចៅ បុរសនិងស្រ្តី ទើបលើកបង្កើតពិធីបុណ្យដើម្បីជាការជួបជុំគ្នាឡើង ក្នុងក្រុមគ្រួសារ សហគមន៍ និងសង្គម។
លោក សឹង គា បន្ថែមថា «មិនមែនយើងធ្វើនៅតែវត្តនោះទេ នៅផ្ទះគឺសំខាន់ណាស់នេះខ្ញុំសុំភ្ជាប់នេះត្រងហ្នឹង។ រឿងដែលសំខាន់សម្រាប់មហាជន ជាពុទ្ធកជនខ្មែរ ពុទ្ធសានិកជនខ្មែរយើង សំខាន់មែនទែនគឺរៀបបាយទឹកនំចំណី មួយថាស ហើយសែនព្រេននៅផ្ទះជូនដូនតា ប្រកូកប្រកាស ហៅជីដូនជីតា ដែលបានចែកឋានទៅកាន់លោកខាងមុខច្រូចទឹកម្តង »។
ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌជាបុណ្យប្រពៃណីព្រះពុទ្ធសាសនាដ៏ធំមួយ ដែលមានសារសំខាន់បំផុតរបស់ពុទ្ធសាសនិកខ្មែរ ដែលតែងតែប្រារព្ធធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ មិនដែលខកខានឡើយ។ ពិធីបុណ្យដ៏ធំមួយនេះចាប់ផ្ដើមឡើងពីថ្ងៃ១ រោចដល់ថ្ងៃ១៥រោចខែភទ្របទ ដែលគេហៅថា បុណ្យកាន់បិណ្ឌ ។
ពុទ្ធបរិស័ទបានដាក់វេនគ្នា ជាក្រុមៗ ទៅតាមវេន នីមួយៗ ចាប់ពីថ្ងៃ១រោច ដល់ថ្ងៃ១៤រោច ហើយនៅថ្ងៃ១៥រោច គឺជាថ្ងៃពុទ្ធបរិស័ទពីគ្រប់មជ្ឈដ្ឋាន នាំយកចង្ហាន់ ចំណីអាហារជួបជុំគ្នានៅតាមទីវត្តអារាម ដែលជាថ្ងៃបុណ្យធំ គេតែហៅថា បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ហើយក៏ជាថ្ងៃ ដែលមន្ត្រីរាជការ បុគ្គលិក កម្មករ នៅតាមបណ្តាក្រុមហ៊ុន និងអ្នករស់នៅជិតឆ្ងាយ ត្រូវបានឈប់សម្រាកដើម្បីបានជួបជុំបងប្អូន ញាតិមិត្ត សាច់សាលោហិតរបស់ខ្លួន ក្នុងរដូវភ្ជំបិណ្ឌនេះ ។
ម្យ៉ាងទៀតបុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ គឺជាបុណ្យទក្ខិណានុប្បទានមួយ ដែលប្រជាពុទ្ធបរិស័ទ ធ្វើឡើងនៅរដូវកាលដែលព្រះសង្ឃគង់ចាំព្រះវស្សាអស់រយៈពេលមួយត្រីមាស ដើម្បីទំនុកបម្រុងព្រះសង្ឃ ដោយចង្ហាន់បិណ្ឌបាត្រផង បច្ច័យបួនផង ដែលពុទ្ធកាលនាសម័យកាលនោះ គេមិនបានហៅថា បុណ្យកាន់បិណ្ឌ និងភ្ជុំបិណ្ឌដូចយើងទេ គឺគេហៅថា បុណ្យបវារណបច្ច័យបួនដល់ព្រះសង្ឃ ។
ដោយឡែកនៅក្នុងកម្ពុជរដ្ឋយើង នារជ្ជកាលព្រះបាទអង្គឌួង នៅឆ្នាំ១៨៤៨-១៨៥៩ ដែលព្រះអង្គគឺជាពុទ្ធសាសនិកដ៏ឆ្នើម ក្នុងការដឹកនាំធ្វើពិធីបុណ្យនេះឡើង ដោយព្រះអង្គឈ្វេងយល់ឃើញថា ការរៀបចំពិធីបុណ្យនេះមិនអាចធ្វើរយៈពេល៣ខែបានឡើយ ដោយប្រជានុរាស្ត្រជាប់រវល់ក្នុងការងារបង្កបង្កើនផល ប្រកបមុខរបរ ផ្សេងៗចិញ្ចឹមជីវិត ព្រះអង្គក៏បានកំណត់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ គោរពប្រតិបត្តិតែរយៈពេល១៥ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ដោយប្រជាពលរដ្ឋយើងមួយចំនួនធំ បានបញ្ចប់ពីការងារបង្កបង្កើនផល ហើយក៏ជារដូវទឹកឡើងផងដែរ ៕
Daily Program
