តើត្រាំត្រឹមត្រូវទេ ដែលនិយាយថា មាត្រាទី៥ នៃអង្គការណាតូ អាចបកស្រាយបាន​ច្រើនរបៀប?

មុនកិច្ចប្រជុំដ៏សំខាន់នៃអង្គការណាតូនៅប្រទេសហូឡង់ ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក បានបញ្ជាក់ ថា មាត្រាទី៥ នៃសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់តិកខាងជើង ផ្តល់ជាធាតុកណ្តាលនៃក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ត ដោយសារ​តែវាដាក់ចេញនូវគោលការណ៍​ការពារ​គ្នាទៅវិញទៅមក ក្នុងករណី មានការ​វាយ​ប្រហារ​នៃប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ត។ មាត្រាទី៥ គឺអាច​នឹង​បកស្រាយ​បាន​តាម​របៀបជាច្រើនយ៉ាង? តើរឿងនេះ វាគឺជាអ្វីឲ្យពិតប្រាកដ?

គ្រាប់បែកដ៏តូចមួយថ្មីត្រូវបានទម្លាក់ដោយលោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលសាបព្រួសវិបត្តិក្នុង​ចំណោម​​សម្ព័ន្ធមិត្ត។ មុនបន្តិចនៃការមកដល់កាលពីចុងខែមិថុនា សម្រាប់កិច្ចប្រជុំ​កំពូល​អង្គការ​ណាតូ ដែលប្រព្រឹត្តិឡើងនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រធានាធិបតីអាម៉េរិក ស្ថិតនៅ​ភាព​មិន​ច្បាស់លាស់លើអាកប្បកិរិយារបស់សហរដ្ឋអាម៉េរិក ក្នុងករណីមានការវាយប្រហារនៃ​សមាជិក​មួយ​​ក្នុងចំណោមសមាជិកនានានៃក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ត និងវាយតម្លៃថា មាត្រាទី៥ នៃ​សន្ធិសញ្ញា​គឺជាប្រធានបទនៃការបកស្រាយ។

ទាក់ទងនឹងសរសស្តម្ភនៃក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្តនេះ លោកដូណាល់ ត្រាំ បាននិយាយថា មាតាទី៥ នៃ​សន្ធិសញ្ញាអង្គការណាតូអាចបកស្រាយតាមរបៀបជាច្រើន។ មាត្រានេះលើកឡើងអំពី​គោលការណ៍​នៃការការពារគ្នាទៅវិញទៅមក ៖ ប្រសិនបើប្រទេសជាសមាជិករងការវាយ​ប្រហារដោយយោធា គ្រប់​ប្រទេសទាំងអស់ត្រូវតែនាំមកនូវជំនួយ។

ជាការឆ្លើយតប លោកម៉ាក រូតេ អគ្គលេខានៃអង្គការណាតូ ចង់បាន​ការ​ធានា។ លោក​បញ្ជាក់​ថា លោកមិនមានការសង្ស័យអំពីការសន្យារបស់អាម៉េរិក​នៅក្នុងអង្គការ​ណាតូ​ទេ។

នេះមិនមែនជាលើកទី១ ទេ ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ ហាក់បីដូចចោទជាបញ្ហាលើមាត្រា ៥។ កាលពីខែមីនា ម្ចាស់សេតវិមាន បានបញ្ចេញឲ្យមានការសង្ស័យអំពី​សាមគ្គីភាពរវាងសម្ព័ន្ធ​មិត្ត​​ក្នុងករណីមានការឈ្លានពាន​ប្រទេសមួយដោយប្រទេសទី៣។ ដោយត្រូវបានអនុម័តនៅថ្ងៃទី៤ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤៩ នៅអំឡុងពិធីចុះហត្ថលេខា​នៃ​សន្ធិសញ្ញា​​ដែលបង្កើតអង្គការសន្ធិសញ្ញាអាត្លង់តិកខាងជើង ឬណាតូ មាត្រាទី៥ ចែងថា ការ​វាយ​ប្រហារដោយយោធាណាមួយប្រឆាំងនឹងប្រទេសមួយ ឬច្រើននៃសមាជិក ដែលកើត​ឡើង​​នៅអឺរ៉ុប ឬនៅអាម៉េរិកខាងជើង នឹងត្រូវបានចាត់ទុកថាដូចជាការវាយប្រហារដែល​ដឹក​នាំ​​ប្រឆាំងនឹងគ្រប់ភាគី”។ គោលដៅនៃសមាជិកស្ថាបនិកទាំង ១២ គឺលុបបំបាត់ក្តីប្រាថ្នាធ្វើ​អនុត្តរភាព​វាតទីនៃប្លុកសូវៀត។

ក្រោយចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះ មិនដែលមានបញ្ហា​សង្រ្គាម​ធំដែលត្រូវយកមាត្រាទី៥ នេះមកប្រើប្រាស់ក្នុងអំឡុងសង្រ្គាមត្រជាក់នោះឡើយ។

ការដាក់ឲ្យដំណើរការមាត្រាទី៥ មិនមែនស្វ័យប្រវត្តិនោះដែរ។ វាគឺជាកម្មវត្ថុនៃការពិភាក្សា​រវាង​ប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ត ដែលត្រូវតែព្រមព្រៀងគ្នាលើការសម្រេចចិត្តខាង​នយោបាយ​ជា​ឯកច្ឆ័ន។ បន្ទាប់មក ជំនួយនឹងត្រូវផ្តល់រួមគ្នាដោយក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ត។ ណាតូពន្យល់ថា ៖ “វា​ក៏​មិនមែន​ចាំបាច់អំពីធម្មជាតិយោធាដែរ ហើយវាដំណើរការដោយធនធាន​សម្ភារៈដែលប្រទេស​នីមួយៗ មាន។ ប្រទេសសមាជិកនីមួយៗ គឺមានសេរីភាពក្នុងការកំណត់​អំពីរបៀប​ដែល​ពួកគេ​អាចចូលរួមចំណែក។”

”ការតាក់តែងអត្ថបទសន្ធិសញ្ញាគឺទូលាយគួរសម ដែលបន្សល់កន្លែងសម្រាប់ការវាយតម្លៃ​សម្រាប់​ប្រទេសសាម៉ី ហើយរឿងនេះក៏អាចត្រូវការ​កុងសង់សុសរវាងសម្ព័ន្ធមិត្តផងដែរ។ នៅ​ពេលត្រាំនិយាយថា មានការបកស្រាយច្រើនសម្រាប់មាត្រាទី៥ គាត់គឺពិតជាត្រឹមត្រូវ​ទាំង​ស្រុង។ លោកអូលីវីយ៉េ កំ អ្នកឯកទេសនៃមូលនិធិសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្រ្ត បាន​លើក​ឡើង​ថា ៖ “ចុងក្រោយមាត្រាទី៥ គឺជាទង្វើនៃភក្តីភាព។ វាដំណើរការនៅក្នុងវិធានការ​ដែល​ប្រទេស​មួយៗ នៃបក្សសម្ព័ន្ធ ផ្តល់ទំនុកចិត្តលើអ្វីដែលពួកគេនិយាយ”។